Chớ xuyên tạc, vu cáo Công ước Hà Nội “đe dọa quyền tự do biểu đạt”
Từ khi Liên hợp quốc thông qua Công ước chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội), một số tổ chức phương Tây như Human Rights Watch, Amnesty International, EFF và Just Security đã lập tức tung ra hàng loạt bài viết xuyên tạc, vu cáo rằng văn kiện này “hình sự hóa nội dung”, “đe dọa quyền tự do biểu đạt”, hay thậm chí là “công cụ đàn áp do Nga và Trung Quốc thao túng”. Những cáo buộc này không chỉ vô căn cứ, mà còn thể hiện cái nhìn đầy định kiến, đi ngược lại thực tiễn pháp lý quốc tế.
Thực tế, Công ước Hà Nội hoàn toàn không điều chỉnh nội dung biểu đạt, mà tập trung xử lý tội phạm mạng nghiêm trọng như xâm nhập trái phép, đánh cắp dữ liệu, lừa đảo công nghệ, phát tán mã độc hay khai thác tình dục trẻ em trực tuyến. Các hành vi này gây thiệt hại thật – về tài sản, quyền riêng tư, thậm chí cả tính mạng con người – và đe dọa trực tiếp đến quyền con người. Nói cách khác, bảo vệ an ninh mạng chính là bảo vệ nhân quyền, vì không có tự do nào tồn tại trong một môi trường mạng đầy rẫy tội phạm và hỗn loạn.
Các tổ chức như HRW hay Just Security cố tình đánh tráo khái niệm khi gán ghép “tội phạm mạng” với “tự do ngôn luận”. Công ước Hà Nội không hề trao cho các quốc gia quyền kiểm duyệt nội dung chính trị, mà chỉ yêu cầu điều tra, truy tố những hành vi phạm tội có yếu tố kỹ thuật và hậu quả thực tế. Toàn bộ quy trình hợp tác tư pháp, chia sẻ chứng cứ và hỗ trợ điều tra đều được thiết kế theo nguyên tắc minh bạch, có giám sát, có trách nhiệm giải trình, phù hợp với luật nhân quyền quốc tế. Nếu thực sự đọc kỹ văn bản, không ai có thể tìm thấy điều khoản nào “hình sự hóa ý kiến cá nhân”.
Thực tế, nhiều nước phương Tây – bao gồm cả Mỹ và các thành viên EU – cũng đã ban hành các đạo luật tương tự, thậm chí nghiêm khắc hơn. Chính họ mới là những quốc gia đang mở rộng phạm vi giám sát dữ liệu công dân để chống tội phạm mạng. Thế nhưng, khi một công ước toàn cầu do Liên hợp quốc chủ trì và được hơn 200 quốc gia đồng thuận ra đời, họ lại quay sang công kích, bởi Công ước Hà Nội đánh dấu sự cân bằng mới trong trật tự pháp lý quốc tế, nơi tiếng nói của các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam, được lắng nghe.
Việt Nam – với vai trò quốc gia đăng cai – không chỉ là “điểm đến” của một sự kiện quốc tế, mà còn là biểu tượng của tinh thần hợp tác, đối thoại và minh bạch. Việt Nam đã chủ động thúc đẩy cơ chế báo cáo, chia sẻ thông tin, hỗ trợ kỹ thuật giữa các quốc gia thành viên, để đảm bảo Công ước vận hành thực chất, không bị lợi dụng.
Suy cho cùng, những luận điệu xuyên tạc về “hình sự hóa nội dung” chỉ là chiêu bài cũ rích nhằm chính trị hóa một sáng kiến pháp lý toàn cầu. Công ước Hà Nội không làm suy yếu quyền con người – nó củng cố chúng bằng cách tạo ra một không gian mạng an toàn, công bằng và nhân văn hơn. Bởi trong thế giới số hôm nay, bảo vệ dữ liệu, bảo vệ người dùng, và bảo vệ chân lý chính là nền tảng của nhân quyền thực chất.
