'Bẫy ảo' lợi nhuận cao
Đầu tháng 8/2025, Công an thành phố Hải Phòng phối hợp Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an) triệt phá đường dây lừa đảo quy mô lớn do đối tượng Nguyễn Duy Thoại (sinh năm 1995), trú tại phường Phù Liễn cầm đầu. Nhóm này lập sàn giao dịch quyền chọn nhị phân (BO) giả mạo mang tên Toptrade1, tổ chức hoạt động quảng bá rầm rộ trên mạng xã hội, thuê người khoe đồng hồ, xe sang, nhẫn kim cương để tạo niềm tin. Chỉ trong thời gian ngắn, tổng số tiền ảo giao dịch qua sàn này đã lên tới hơn 2.600 tỷ đồng. Khi triệt phá, lực lượng chức năng thu giữ nhiều ô tô, điện thoại, máy tính, hàng trăm thẻ SIM cùng nhiều tài liệu liên quan.
Trong số các nạn nhân của đường dây lừa đảo này có không ít người dân Hải Phòng, phần đông là thanh niên, sinh viên. Chị Phạm Thị L., ở phố Ngô Gia Tự (phường Hải An), có em trai là nạn nhân đầu tư tiền ảo chia sẻ: “Trước đó, gia đình hoàn toàn không hay biết việc em tham gia đầu tư tiền ảo, chỉ đến khi cơ quan công an vào cuộc điều tra mới vỡ lẽ. Theo lời kể, ban đầu thấy bạn bè khoe lãi, em cũng góp gần 100 triệu đồng. Ứng dụng hiển thị tiền tăng từng ngày, nhưng khi rút thì không được; đến lúc sàn bị đánh sập thì coi như mất trắng”.
Mới đây, Công an thành phố Hà Nội triệt phá nhóm đối tượng do Đặng Quốc Thắng (sinh năm 1986, trú tại Hà Nội) cầm đầu. Các đối tượng lập Công ty Maxx Group, quảng bá 2 dự án “đi bộ kiếm tiền” Wingstep và “chơi game kiếm tiền” Naga Kingdom. Với lời mời chào hào nhoáng như lợi nhuận khủng, thu hồi vốn nhanh, kết hợp hình thức NFT (một loại đơn vị dữ liệu trên blockchain không thể thay thế, đại diện cho một tài sản số độc nhất vô nhị) chúng lôi kéo hơn 3.000 người tham gia, chiếm đoạt số tiền lên đến 200 tỷ đồng. Khi không còn người mới tham gia, dòng tiền lập tức tắc nghẽn, để lại hàng nghìn nạn nhân trắng tay.
Theo Chủ tịch Hội Luật gia Hải Phòng Nguyễn Thị Mai, qua các vụ việc lừa đảo cho thấy điểm yếu nhất vẫn là nhận thức của người dân. Nhiều người chưa có kiến thức tài chính số, chỉ nghe theo quảng cáo hoặc lời rủ rê của người quen nhưng đã sẵn sàng bỏ tiền. Đây chính là lỗ hổng để tội phạm công nghệ cao lợi dụng.
Bài học đắt giá
Các vụ án vừa qua cũng cho thấy sự biến tướng tinh vi của loại hình lừa đảo này. Các đối tượng sử dụng mạng xã hội, livestream, thậm chí thuê người nổi tiếng quảng bá, tạo hiệu ứng đám đông. Hình ảnh “thành công” được dàn dựng bài bản, kết hợp ''ngôn ngữ công nghệ 4.0'', khiến người dân dễ rơi vào tâm lý sợ bỏ lỡ cơ hội (FOMO). Khi đã xuống tiền, nhà đầu tư càng khó rút lui vì bị trói buộc vào hệ thống hoa hồng, mời chào người mới.
Điều 206 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017 và 2025) quy định, người nào phát hành, cung ứng, sử dụng phương tiện thanh toán trái phép có thể bị phạt tiền từ 50 triệu đến 300 triệu đồng, phạt tù từ 6 tháng đến 7 năm, tùy theo tính chất và mức độ vi phạm. Trường hợp có hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua mô hình tiền ảo, người phạm tội có thể bị truy cứu theo Điều 174 Bộ luật Hình sự, với mức phạt tù cao nhất lên đến chung thân, nếu chiếm đoạt từ 500 triệu đồng trở lên hoặc có tổ chức, phạm tội chuyên nghiệp. Ngoài ra, người tham gia lôi kéo, môi giới cũng có thể bị xem xét trách nhiệm hình sự với vai trò đồng phạm.
Các khung hình phạt nghiêm khắc này cho thấy Nhà nước kiên quyết xử lý hành vi phát hành, quảng bá, lôi kéo đầu tư tiền ảo trái phép. Đây cũng là lời cảnh tỉnh để mỗi người dân cân nhắc trước khi tham gia vào những kênh đầu tư chưa được pháp luật công nhận.
Phó giáo sư, Tiến sĩ Lê Đắc Nhường, Trưởng khoa Công nghệ thông tin (Trường Đại học Hải Phòng) cho rằng, các nhà đầu tư cần tỉnh táo, không chạy theo hình ảnh hào nhoáng trên mạng xã hội hay lời mời gọi từ người quen, bởi không có kênh nào vừa sinh lời dễ dàng, vừa hợp pháp và an toàn. Mỗi người cần chủ động trang bị kiến thức tài chính số, tìm hiểu kỹ quy định pháp luật trước khi tham gia bất kỳ dự án nào. Với giới trẻ, nhất là sinh viên, thanh niên, nhà trường và tổ chức đoàn thể ở Hải Phòng cần tăng cường tuyên truyền, trang bị kỹ năng nhận diện lừa đảo công nghệ cao. Cùng với đó, cơ quan chức năng thành phố phải đẩy mạnh cảnh báo đến từng khu dân cư, đồng thời phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an để kịp thời phát hiện, xử lý các sàn tiền ảo trái phép.
Trong kỷ nguyên số, khi công nghệ mở ra cả cơ hội và thách thức, thì cảnh giác, hiểu biết và tuân thủ pháp luật chính là “lá chắn” vững vàng nhất để bảo vệ tài sản và tương lai của mỗi gia đình.